Zamislite grad i opštinu u Srbiji u kojoj politička prepucavanja nisu glavna tema, grad koji uskoro neće imati nezaposlenih osoba, grad gde funkcioniše zdravstvena i socijalna zaštita, grad u kojem se sistemski podstiče biznis, poljoprivreda, kultura, sportske aktivnosti…
Svilajncu je bilo potrebno 10 godina da se uzdigne iz prosečne sumorne srpske uravnilovke, i postane grad koji funkcioniše po najboljoj praksi gradova iz Evropske Unije.
Recept iz Svilajnca za razvoj gradova i opština u Srbiji i na Balkanu
Potreban i dovoljan uslov za razvoj u svetu i u ovim krajevima jeste jedna osoba, a u slučaju Svilajnca to je predsednik opštine Predrag Milanović. On je za 10 godina uspeo da relativizuje negativne političke uticaje, i da oko sebe oformi relevantan tim, koji omogućuje preko potrebno informisano odlučivanje o realnim potrebama stanovnika, koje posle napornog sprovođenja postaje stvarnost. Da bi se to desilo, potrebno je izboriti se sa nepotizmom, korupcijom i političkim zapošljavanjem. Zato su potrebne godine, ali domaći recept postoji…
1. Kako relativizovati negativne političke uticaje u Srbiji? Saradnja sa političkim protivnicima, ne politička konfrontacija!
Predrag Milanović sa svojom strankom „Svilajnac čuva budućnost“, na vlasti je u Svilajncu poslednjih 10 godina. Na poslednjim izborima, iako je stranka imala većinu u opštinskom parlamentu, ušao je u koaliciju sa SPS-om. Na taj način je ostvaren balans koji omogućuje saradnju sa vlastima u Državi, a ne konfrontaciju i opstrukciju – za takvu političku situaciju bilo je potrebno istrajati četiri godine.
Primer: Digitalizacija Prirodnjačkog centra Srbije u Svilajncu, koji godišnje poseti preko 100.000 osoba – „Moramo da idemo u korak sa tehnološkim dostignućima i da pratimo trendove savremenog sveta. U tom smislu Svilajnac i Srbija ne zaostaju mnogo. Očigledno je da je lokalna samouprava Svilajnac izdvojila velika sredstva, ne samo u ovoj oblasti, i to ne samo finansijska, već je odlikuju i entuzijazam, posvećenost i opredeljenost da ide u pravom smeru. Svilajnac je tu jedan od najsvetlijih primera i jedna od vodećih u Srbiji – ocenio je ministar kulture i informisanja Vladan Vukosavljević“.
2. Početak ozbiljnog razvoja mesta počinje sprovođenjem strategije koja se fokusira na rešavanje najvećih problema – posao i zapošljavanje. To donosi povećanje budžeta opštine kroz poreze
Da bi od ispod-prosečne opštine 2008. g. Svilajnac postao to što jeste danas, prva velika odluka je bila da se skoro celokupan raspoloživi budžet 2008. g. iskoristi za opremanje industrijske zone, a danas postoje proširene dve lokacije „Slobodne zone Svilajnac“. To je donelo za rezultat zapošljavanje stanovnika, Svilajnac je jedna od opština sa najuspešnijom poslovnom zonom, a opštinski budžet je dupliran u poslednjih 10 godina.
Primer: Svilajnac je 2018. smanjio porez na imovinu za 10%, a do toga se došlo na sledeći način – „Mi sada u poreskoj bazi lokalne poreske administracije imamo podatke o svakom objektu koji se nalazi na teritoriji naše opštine, i to ne samo o objektima koji imaju građevinsku dozvolu, nego o svim koji postoje. Možemo da kažemo da sada svi građani plaćaju porez na imovinu koju imaju. To je povećalo i osnovicu za naplatu poreza, pa je i prihod od poreza veći. Sve ovo stvorilo je uslove da ove godine smanjimo porez na imovinu.“
Povećanje opštinskog budžeta je omogućilo da se sistemski reši sledeći ogroman problem, uvođenjem inovativnog rešenja opštinskog otkupa objekata firmi u stečaju, i njihovo sređivanje za potrebe novih investitora. Rezultat ovih aktivnosti je da danas nema ni jedne firme u Svilajncu koja nema vlasnika.
Pored privrednih i preduzetničkih podsticaja, u Svilajncu se strateški postavlja i prema poljoprivredi.
Opština pomaže poljoprivrednicima besplatnim kreditima da bi olakšali setvu, koje vraćaju nakon žetve.
Primer: Opština je 2011. g. uvezla 280 grla krava najbolje pasmine, i podelila ih poljoprivrednicima sa obavezom da samo vrate prvu žensku telad. Ova telad su dalje deljena poljoprivrednicima. Tako je povećan stočni fond i njegov genetski kvalitet. Osemenjavanje krava se plaća iz budžeta opštine, obavezno umatičenje grla je besplatno. Na ovaj način sistemski se vodi računa o genetskom kvalitetu stočnog fonda, što dugoročno donosi sve veće prihode poljoprivrednicima. Nije čudno da se u Svilajncu nalazi i jedna od najboljih poljoprivrednih škola u Srbiji.
3. Realna stabilizacija političkih prilika donosi smanjivanje uticaja politike u zapošljavanju – Posao prema sposobnostima, ne (političkim) zaslugama! Politika zapošljavanja uz podsticaj opštine
Politička saradnja, bez konfrontacija i fokus na realni napredak mesta, za posledicu ima činjenicu da u Svilajncu niko nizašta ne traži partijsku knjižicu. Na ovaj način je poslednjih godina značajno podignut kvalitet zaposlenih kadrova, i očekuje se porast plata, jer nezaposlenost u Svilajncu je trenutno prilično niska.
Primer: Na Sajmu zapošljavanja u maju 2019. g. tražilo se 400 radnika. Za ove poslovne pozicije se prijavilo 580 osoba iz Svilajnca i oko 800 osoba iz okolnih opština.
Svakom mladom Svilajnčaninu koji završi fakultet sa visokim prosekom garantuje se radno mesto.
Poslednjih 10 godina opština nagrađuje najbolje učenike srednjih škola, i finansijski ih prati na fakultetu. Najbolji đaci srednjih škola dobijaju studijsko putovanje u inostranstvo, a svi studenti sa prosekom preko 9 imaju 70.000 stipendije, a lekarima se finansira specijalizacija. Grade se i rekonstruišu vrtići i osnovne škole.
4. Socijalna i zdravstvena zaštita je besplatna za sve, ne samo za zaštićene kategorije stanovništva. Rezultat – značajno povećanje broja rođenih beba iz godine u godinu
Centar za brigu o porodici u Svilajncu brine o svim građanima, bez obzira na materijalni i socijalni status. Besplatno se pružaju fizioterapeutske usluge, logopedski tretmani; psihološke, radne i edukativne radionice za decu sa posebnim potrebama; medicinska rehabilitacija, savetodavno-terapijski rad, tribine, predavanja… Renovirani su svi domovi zdravlja (jedan gradski i pet seoskih), koji nemaju ni dinara duga za lekove i opremu. Opština iz budžeta daje 20.000 dinara za prvo i drugo rođeno dete, i 30.000 dinara za treće.
Primer: Rezultat ovakve brige za porodicu je da je povećanje broja rođenih beba u poslednjih godinu dana 10%. „Mere populacione politike, ali i poboljšanje sveukupnog kvaliteta života građana, doprineli da građani Svilajnca proširuju svoje porodice„.
5. Opština strateški pomaže sve društvene aktivnosti – od edukacije stanovništva, preko zabave, sporta, do kulture
Opštinski Korisnički centar je servis koji građanima pruža pomoć i podršku kroz različite besplatne programe i popuste za sve kategorije stanovništva. Ovaj centar izdaje „Svilajnačku karticu“ koja najtraženija kartica lojalnosti u Pomoravskom okrugu.
Svilajnačka kartica nudi besplatne sportske i kulturne sadržaje, izlete i obuke a sa njom se mogu ostvariti i popusti u određenim radnjama, i besplatni specijalistički pregledi.
Rezultat strateškog razvoja mesta se vidi i na primeru odbrane od poplava
Svilajnac je 2014. godine doživeo katastrofalnu poplavu, kada je poplavljeno 3.000 kuća. Nakon toga počeli radovi na regulaciji rečnih korita i preventivnoj zaštiti. Rezultat kvalitetnih aktivnosti oko prevencije poplava objasnio je predsednik opštine Predrag Milanović – „Mi smo i 2017. godine imali poplavu, ali je tada poplavljeno deset kuća. Ove godine (2019. g.) su poplavljene samo dve kuće„.
Život u opštini prema EU standardima u Srbiji, na 100 km od Beograda!
Ne treba otići daleko od Beograda i izvan Srbije da bi se doživelo kako bi trebalo da se razvoja svako mesto u Srbiji. Ovdašnji primer, ovdašnji uslovi, ovdašnja vlast. Potrebno je samo da se sposobne osobe koje vode opštine okruže i slušaju još sposobnije i stručnije osobe – jer samo sposobni i stručni ljudi znaju gde strateški i sistemski treba ulagati da bi se realno desio prosperitet.
Recept za prosperitet postoji, i javno je dostupan i proverljiv u Svilajncu.
Napomena 1: Pored linkovanih tekstova u ovom članku, korišćen je materijal iz tekta u novinama Blic – „Svilajnac – Grad gde partijska knjižica ne važi“
Napomena 2: Slika je preuzeta odavde.
